Tıbbi Teknoloji

         Her geçen gün biraz daha büyüyen bilişim dünyasının, tıptaki konumunu görüştüğümüz Dr. Murat Sincan, bilişim alanın da gelişmiş ülkelerin gerisinde olan Türkiye'nin, bu açığı kapatmak zorunda olduğunun farkında olduğunu söyledi. HÜ Tıp Fakültesi Tıp Eğitimi ve Bilişimi Ana Bilim Dalı (TEBAD) üyesi Dr. Murat Sincan, konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.

          TEBAD ne zaman hayata geçti ? Amaçları nedir?
          Tıp eğitiminin bilişim teknolojileriyle çok yakın ilişkisi ve bilişimin tıpta her geçen gün artan payı anabilim dallarındaki yapılanmaları da etkilemiş, tıp fakülteleri eğitim ve bilişimi ortaklayan yeni oluşumlara gitmiştir. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Tıp Eğitimi Anabilim Dalı ve çatısı altında yer alan Tıbbi Bilişim Koordinatörlüğü de 2002 yılından itibaren adı Tıp Eğitimi ve Bilişimi Anabilim Dalı (TEBAD) olarak değiştirildi. Tıp eğitimi ve bilişimi ile ilgili çağdaş gelişmeleri izlemek, çekirdek eğitim programlarının geliştirilmesine katkıda bulunmak, mesleksel beceri eğitimini yürütmek, eğitimin izlenmesi ve değerlendirilmesini sağlamak, tıbbi bilişim eğitimi  vermek, eğiticilerin eğitimini sağlamak, tıp eğitimi ve bilişimi alanında araştırmalar yapmak, amacıyla kuruldu. Kurumsallaşma aşamasında, anabilim dalı çatısı altında ve dekana bağlı olarak yapılandırılan çeşitli koordinatörlükler ve çalışma gruplarından oluşan multidisipliner bir yapısı vardır. Pratisyen hekim ve aile hekimlerinden oluşan bir kadro oluşturulmuştur. Eğitim ve bilişim alanlarında yüksek lisans ve/veya doktora eğitimi alan öğretim elemanlarının bulunacağı bir kadro oluşturulma amacındadır. Çok yeni bir branş olduğu için bir çok şey tam anlamıyla oturmuş değil. Daha önceden bir şey yapılıp üretilmediği ve standartları belli olmadığı için, bizler el yordamıyla bir şeyler yapmaya üretmeye çalışıyoruz.  

          Tıp, bilişim sektöründen yeterince yararlanabiliyor  mu? 
          Bilgi dünyası her geçen gün büyürken, bu yoğunluğu bir kişinin tek başına değerlendirmesi ve takip etmesi artık çok zor. Bugün mühendisler, avukatlar ve diğerleri nasıl bilgisayar kullanmadan çalışamıyorlarsa,başta hekimler olmak üzere tüm sağlık çalışanları için de aynı durum geçerli. Bugün bir hastayı monitöre bağladığınızda sürekli olarak veriler üretiyor ve inanılmaz bir şekilde bilgi ortaya çıkıyor. Verilere bir de hastanın özgeçmişi dahil olmak üzere diğer verileri eklediğinizde,bir hekimin bu durumla kendi becerisiyle başa çıkması oldukça zor. Hele bir de bilgi akışı sağlaması çok daha zor.Yani, bir hekim nasıl ki mikroskobu görme yetisini  güçlendirmek için kullanıyorsa, bilişim teknolojilerini/bilgisayarı da bilgisini güçlendirmek ve sıcak tutmak için kullanmak zorunda.
 

          Ülkemizde tıp, bilişim teknolojisinin neresinde?
         Elbette, başta ABD, Avusturalya, Kanada olmak üzere gelişmiş Avrupa ülkelerinin seviyesinde  değiliz. Ama üçüncü dünya ülkelerindeki kadar da bilişim teknolojisinde ve kullanımında geri kalmış değiliz. Ayrıca her geçen gün önemli mesafeler kat ediyoruz. Özellikle son Bilişim Zirvesi’nde, devletin bu konudaki hassasiyetinin ne derece yoğun olduğunu gördük.

         - Ki Türkiye de sağlık devlet ağırlıklıdır.

         - Ayrıca bilişim teknolojisi, akademik çevreler tarafından da üzerinde hassasiyetle durulan bir konu. Bunun en somut örneği de, konunun uzmanı ve araştırmacısını yetiştirmek amacıyla, ODTÜ ile üniversitemiz arasında ortaklaşa hazırlanmakta olan doktora programı.Yani bu alanın formal eğitimini almış uzmanlarını yetiştirmek için bir çaba var.

          Sağlık Bilişimi'nin, sağlık alanının tüm birimleri için çok önemli olduğu kaçınılmaz bir gerçek. Sağlık Ocağı'ndan tutun,araştırma hastanelerine kadar zorunlu bir ihtiyaç. Zaten tüm bu kurumlar arasında bir entegrasyon olmak zorunda. Sağlık Ocağı'ndan araştırma hastanelerine sevk edilen bir hastanın tıbbi verileri, elektronik bir alt yapıyla aktarılmıyorsa, sevk edildiği kademede hastanın verileri yeniden sisteme kaydedilmek zorunda. Bunun da getirdiği zorlukları siz düşünün.

          Ülkemiz de sağlık alanın da, bir miktar idari ve mali konularda, yani hasta kaydı, faturalandırma, yatış ve taburcu işlemlerinde elektronik sistemi kullanıyorsak da, hastaların tanı ve tedavi süreçlerini, özellikle de verileri daha tam anlamıyla bilgisayar ortamına aktaramadık. Bilgisayar dünyasını dünyasını tam anlamıyla sağlık dünyasına entegre ettiğimiz zaman, bugün tedavisi için başka bir şehirdeki hastaneye sevk edilen hastanın, bilgisayarda ki verileri sayesinde, belki sevkine bile gerek duyulmayacak. Bu da hastanın hem tedavisinin daha çabuk  yapılmasını, hem de büyük bir maddi külfetten kurtulmasını sağlayacaktır.
 

          İki üniversite arasındaki çalışmadan biraz bahsedermisiniz?
          Tıbbi Bilişim Doktora Programı her iki üniversitenin senatolarından geçti. YÖK'ten bir onay aşamasında. Önümüzdeki Şubat döneminde öğrenci alımına da başlayacak. Program, iki ayrı üniversite arasında gerçekleştirilen ortak lisans programı olarak Türkiye'de bir ilk.  tamamen uluslararası standartlar gözetilerek, International Medical Informatics Association eğitim rehberleri baz alınarak eğitim programları hazırlanıyor. Ve tabi ki  iki üniversitenin en güçlü yanları kullanılarak hazırlanmakta. Ayrıca bir çok üniversitede de anabilim dalı ve birim bazında benzer yapılanmalar hayata geçirilmeye başlandı. Bu da alan adına çok olumlu ve sevindirici bir gelişme. 

          Türkiye de son birkaç yıl içinde bir farkındalık oluştu. Tabi çok geç bir farkındalık. ABD'de 1970'li yıllarda anabilim dalı olarak hayata geçerken, Türkiye'de ise 30 yıl gibi uzun bir aradan sonra farkına varılıp hayata geçirilmeye çalışılıyor. Bu nedenle de, başta eğitimli insan gücü olmak üzere, eksikler var.

          Geleceğin hekimleri sadece farklı çalışma ortamlarında nasıl çalışacağını bilen değil aynı zamanda belki de daha önce hiç karşılaşmadığı durumlarla başa çıkabilecek mesleksel beceri ve bilgiyle kendilerini donatmış, alanlarındaki her türlü gelişmeyi takip etme becerisinde kişiler olacaktır.  Bu süreçte yeni teknolojilerin sunulması, bunların kullanımının sağlanması kaçınılmazdır. Bunun yanı sıra eğitimin değerlendirilmesi, çağdaş ölçmedeğerlendirme tekniklerinin uygulanabilmesi de önemlidir. Eğitim bilimlerindeki gelişmeler , bilgisayar destekli öğretim, multimedia , internet erişimi ve bilişim uygulamaları tıp eğitimindeki değişimin kaçınılmaz bileşenleridir. Tıp eğitiminde bu değişimin sağlanması ve izlenmesi, değişimin eğitici kadrolarına yansıtılabilmesi, geleceğe yönelik planların ortaya konabilmesi için bu alanda anabilim dallarının oluşturulması gerekliliği ortadadır.

     TIP DÜNYASINDA BİLİŞİM DERNEĞİ
          Bilişim her geçen gün yaşamımızın bütün alanlarında varlığını hissettirirken, tıp dünyası da gelişimi hızlandıra bilmek için TİP BİLİŞİMİ DERNEĞİ (TBD) çatısı altıda çalışmalarını sürdürüyor. Türkiye'de Tıp Bilişimi konularında çalışan bütün mesleklerin standartlarının çağdaş düzeye ulaştırılması gerektiğini belirten derneğin genel sekreteri Dr. Murat Sincan, ayrıca derneğin meslek üyeleri arasındaki iletişim ve etkileşimin iyileştirilmesi için uygun ortam hazırlamak amacıyla da hareket ettiğini söyledi
          TBD'nin amaçları ve faaliyetleri hakkında bilgi almak için görüştüğümüz derneğin genel sekreteri Dr. Murat Sincan derneğin, Türkiye'de yaşayan herkesin sağlık düzeyinin geliştirilmesi için bilgi teknolojileri alanında düşünceler üretmek ve bunları ilgili makamlara iletmek amacıyla kurulduğunu söyledi. Başkanlığını Doktor Oğuz Söylemezoğlu'nun yaptığı derneğin, Tıp bilişimi alanında çalışmalar yapan her türlü resmi, özel ve gönüllü kuruluşlar tarafından yürütülen çalışmalar hakkında bilgi toplamak ve bunları değerlendirip yaymak olduğunu anlatan Sincan, Türkiye'de Tıp Bilişimi konularında çalışan bütün mesleklerin standartlarının mutlaka çağdaş düzeye ulaştırılması gerektiğini ifade etti. Sincan, derneğin bu amaçla çalışmalar yaptığını da belirterek, bu düzeyin devamının sağlanması için çaba sarf etmek ve bu meslek üyeleri arasındaki iletişim ve etkileşimin iyileştirilmesi için uygun ortam hazırlamak amacında olduklarını söyledi.

          Sincan, derneğin Türkiye'de sağlık alanındaki bilişimle ilgili sorunları belirlemek, bu sorunlarla ilgili çözüm yollarını bulmak, bunları denemek ya da gerçekleştirmek üzere diğer kuruluşlarla işbirliği yapmak için sürekli girişimlerde bulunduklarını anlattı.

          Sağlık hizmetleri veren ve alan kişi ve grupların Tıp bilişimi konusundaki bilgilerini geliştirmek ve derneğin hedefleri doğrultusunda kamuoyu oluşturmak amacıyla, derneğin çalışmalarına hız verdiklerini de belirten Sincan,bu nedenle kongreler, açık oturumlar ve seminerler gibi bilimsel toplantılar düzenlediklerini söyledi.

          Derneğin, karar verici ve yürütücü konumda olan kişi ve kuruluşların Tıp Bilişimi ile ilgili konularda aydınlatılması ve daha duyarlı duruma getirilmesi için faaliyette bulunduğunu ifade eden Sincan, ayrıca bu kişi ve kuruluşların harekete geçirilmesi için sürekli iletişim halinde bulunduklarını da söyledi.  Dernek hakkında, www.turkmia.org adresinden daha detaylı bilgi alabilirsiniz.

Röportaj  : Tezcan TAN    Fotoğraflar : Tan ÖNDER