Ülkemizdeki sağlık alanının bilgi teknolojileri ile geç tanışmasına karşın, bilgi toplumunun bilişim ile ilişkisinin kavranmasıyla son yıllarda bilimsel ve teknolojik alanda önemli gelişmeler yaşanıyor. Bu gelişmelerde sivil toplum örgütlerine de önemli görevler düşüyor.

            Devlet, sivil toplum kuruluşları ve ticari kurumların sağlık bilişimi ve tıp bilişimi ile ilgili etkinlikleri konusunda bilgi toplamak, bu bilgileri erişilebilir hale getirmek. Sağlık bilişimi ve tıp bilişimi ile ilgili tüm profesyonellerin çağdaş bilgi ve beceri düzeyine ulaşmasını teşvik etmek, profesyonellerin iletişimi ve bilgi paylaşımı için zemin hazırlamak, multidisipliner çalışmaları teşvik etmek .Türkiye’de sağlık bilişimi ve tıp bilişimi alanındaki sorunları saptamak, bu sorunlar çözüm önermek, projelerin hayata geçirilmesi için diğer kurumlarla işbirliği yapmak. Sağlık hizmeti veren ve alan tarafların sağlık bilişimi ve tıp bilişimi hakkındaki bilgisini geliştirmek, kamuoyunu şekillendirmek amacıyla toplantılar düzenlemek ve yayın yapmak. Karar veren ve yöneten pozisyondaki kişi ve kurumları tıp bilişimi ile ilgili konularda bilgilendirmek, bu kişilerin konuya hassasiyet göstermesini sağlamak ve harekete geçirmek  amacını taşıyan Tıp Bilişimi Derneği özel ve önemli bir görevi yerine getiriyor.

            Yaptığı başarılı uluslararası katılımlı kongreleri, eğitim çalışmaları, eğitim ve danışmanlık destekleri, çalışma gruplarında oluşturdukları raporları ile kendine özgü alanda hızla ilerleyen, üye sayısı hızla artan Tıp Bilişim Derneği ile ilgili olarak bilgi almak için Tıp Bilişimi Derneği Başkanı Prof. Dr. Mustafa Özmen  ile bir söyleşi gerçekleştirdik.

Tıp Bilişimi Derneği’nin  kuruluş öyküsü hakkında bilgi verir misiniz?

            1999 yılında Ülkemizin kısıtlı kaynaklarının verimli şekilde kullanılması için sağlık alanında bilgi teknolojilerinin yaygınlaşması gerekiyordu. Türkiye’de ulusal bir sağlık bilgi stratejisine gereksinim vardı. Buna karşın tıp bilişimi kavramı çok az kişi tarafından biliniyordu. Tıp Bilişimi Derneği, Ankara’da bu amaç için bir araya gelen bir grup hekim tarafından kuruldu. Derneğimizin Kurucu Başkanı Prof. Dr. Mehmet Kitapçı ve daha sonra Yönetim Kurulu başkanlıklarını yürüten Prof. Dr. Oğuz Söylemezoğlu, Prof. Dr. Osman Saka dönemlerinde çalışmalarımız ve üye sayımız hızla arttı. Derneğimiz, kuruluşundan bugüne geçen 11 yıl içinde tıp bilişimi kavramının bilinirliğini artırdı. Düzenlediği çok sayıda toplantı, yurtdışı ilişkiler, devlet kurumları ile ilişkiler ile sağlık alanında bilişimin kullanımı açısından pek çok katkı sağladı.

Tıp Bilişimi Derneği’nin  tarihçesini anlatır mısınız?

            Geliştirilecek ulusal sağlık bilgi stratejilerine katkıda bulunmak ve veri sağlamak amacıyla, 26 Haziran 2000 de Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi 75. Yıl Konferans Salonunda "2000’li yılların Türkiye’sinde Sağlıkta Bilgi Stratejileri" üst başlıklı bir toplantı düzenlendi. Sunumlar sonrasında katılımcılar ilgili konu başlıkları çerçevesinde çalışma grupları oluşturdular. Böylelikle Tıp Bilişimi Derneği ilk adımlarını atmaya başladı.

            Tıp Bilişimi Derneği, 2001 yılında İstanbul’da yapılan 1. Ulusal Tıp Bilişimi Kongresi’nin ardından “İkibinli yıllar Türkiye’sinde Sağlıkta Bilgi Stratejileri” adını taşıyan çok değerli bir raporu yayımladı. Bu doküman daha sonra Sağlık Bakanlığı'nca yayımlanan Türkiye Sağlık Bilgi Sistemi Eylem Planı'na da ilham verdi. O dönemde Sağlık Bakanlığı’nın çalışmalarına katkı da verdik. 2004 yılında bu Eylem Planı büyük oranda Hükümetimizin Acil Eylem Planı içerisine girdi.

Uluslararası örgütlere üyelikleriniz ve ortak çalışmalarınız var mı?

            2000 yılında, derneğimiz “International Medical Informatics Association (IMIA)’a üye olarak kabul edilmiş, 2006 yılında da “European Federation for Medical Informatics (EFMI)” üyesi olmuştur. Bu örgütlerin genel kurullarına düzenli olarak katılıyor, çalışma gruplarına destek veriyoruz. Ayrıca derneğimiz HL7 Türkiye temsilcisi ve uluslararası HL7’nin kaynaklarına online erişim sağlıyoruz.

            “Integrated Healthcare Enterprise (IHE)” Türkiye’nin kurulmasına da yoğun emek harcadık.

-Derneğin bilimsel çalışma grupları var mı? etkinlikler hakkında bilgi verir misiniz?

            Derneğimiz bünyesinde Sağlık Bilişimi Terimleri Çalışma Grubu, Radyoloji Bilgi Sistemi PACS Çalışma Grubu, Eğitim Çalışma Grubu ve Mesleki Sorunlar Çalışma Grubu bulunuyor. Tıp Bilişimi Çalışma Grubumuz, geçen yıl, Hastane Bilgi Sistemleri Alım Dokümanını geliştirme çalışmaları ile Tıp bilişimi alanındaki tüm paydaşları biraya getirip ortak bir dokuman oluşturarak Sağlık Bakanlığı'na teslim etti. Bakanlık tarafından çalışmanın önemli bir kısmı göz önüne alınarak bir genelgeyle kullanıma sunuldu.İstanbul temsilciliğinin koordinatörlüğünde çok ilgi gören PACS Sempozyumunu, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nde Sağlık Bilişimi Toplantısını, Ankara'da Gazi Üniversitesi'nde Tıp Eğitiminde Tıp Bilişimi Çalıştayı'nı hayata geçirdik. Tıp Bilişimi Derneği olarak eğitim bursu, yurt dışı kongre desteği gibi birçok destek sağladık.

-Ülkemizdeki tıp bilişiminin etkinliğini nasıl değerlendiriyorsunuz?

            Ülkemizde sağlıkla ilgili süreçlerde tıp bilişiminin araçları etkin olarak kullanılmıyor. Bu olumsuzluk da sektörün kendisinden kaynaklanmıyor. Sektöre ayrılan kaynak son derece sınırlı. Sağlık alanı sadece mevzuatta olan değişiklikleri yerine getirmeye kendisini odaklamış durumda. Bu nedenle sektör de hastane çalışanları da mevzuatta belirtilen esaslara yetişmekten başka bir şey düşünemiyorlar.

            Oysa Tıp Bilişimi, insana sunulacak hizmetin kalitesini artırmak amacıyla, daha rasyonel tedavi hizmeti vermek için daha etkin kullanılmalı. Örneğin ülkemizde hastaya daha az zarar vermeyi sağlayacak karar destek sistemleri için bir kaynak neredeyse ayrılmamış. Yurt dışıyla kıyasladığımız zaman onda biri kadar bir kaynağa sahibiz. Yurt dışında ayrılan kaynak ile ancak yüzde birlik bir ihtiyaç karşılarken ülkemizde bu oran binde birin altında bir ihtiyacı karşılıyor.

-Sağlık çalışanları açısından tıp bilişimi etkinliğini nasıl değerlendiriyorsunuz?

            Ülkemizde çalışanlarımız da gerçek anlamda üzerine düşen sorumlulukları yerine getiremiyor. Malesef doçentlerimiz, uzmanlarımız, hekimlerimiz de bu durumda. Şu anda  Biyoistatistik ile birleştirilen bir anabilim dalımız var. Biyoistatistik ve Tıp Bilişimi Anabilim dalımızda çalışanlarımızın kariyer yapması bekleniyor. Ancak kariyer yapabilmeniz için iyi bir istatistikçi olmanız gerekiyor. Çok iyi biliyoruz ve görüyoruz ki, çalışanlar olarak eğer kariyer yapmanız mümkün değilse o kurumun gelişmesini sağlayamıyorsunuz. Ne yazık ki çalışanlarımız bu nedenlerle beklenen desteği sağlayamıyorlar.

            Diğer taraftan eğitim konusunda sıkıntılar bulunuyor. Tıp bilişimi eğitimlerinin örgün eğitim içerisinde sağlık çalışanlarına, hekimlere, hemşirelere, teknisyenlere vb verilmesi gerekiyor. Aslında Hükümetin de acil eğitim planı içerisinde eğitim planı yer alıyor. Ancak henüz somut bir adım atılmış değil.

-Derneğinizin kısa ve uzun vadede gerçekleştirmeyi düşündüğü hedefleri nelerdir?

            Kısa vadede; eğitim ve araştırma için derneğimiz bütçesinden ayrılan miktarları artırmayı planlıyoruz. Ayrıca, ülkemizde gereksinim oluşan alanlarda insanları eğitebilmek için bilgi birikimi sağlamak üzere çalışıyoruz. İlk aşamada iki üyemizi Amerika Birleşik Devletleri’ne göndererek HL7 konusunda sertifika almalarını sağladık.

            Uzun vadeli hedefimiz ise ülkemizde sağlık alanında çalışan herkesin, özellikle yöneticilerin bilgi teknolojilerinin önemini ve sunduğu fırsatları öğrenmesi, öte yandan derneğimizin sağlık bilişimi ile ilgilenen herkesi çatısı altında toplayan güçlü bir yapı olması.

            -Hedefleriniz doğrultusunda oluşturduğu stratejik planınız var mıdır?

            Derneğimiz, çalışma alanı gereği pek çok farklı tarafa hitap etmektedir. Bu tarafları stratejik plana dahil etmek amacıyla kalabalık bir stratejik plan kurulu kurduk. İnternet üzerinden başlayan çalışmalar 13 Ekim 2010 günü yapılan uzun bir toplantı ile ayrıntılandırıldı. ve daha sonra İnternet üzerinden plan son haline getirildi. Plana katkı veren tüm kurul üyelerine Yönetim Kurulu olarak teşekkür ederiz.